กำเนิดกีต้าร์: จากเครื่องสายโบราณสู่เสียงที่เปลี่ยนโลก
เสียงของสายที่สั่นไหวบนไม้ สะท้อนความรู้สึกทั้งสุข เศร้า และเร่าร้อน — นี่คือกีต้าร์ เครื่องดนตรีที่ใกล้ชิดกับมนุษย์มากที่สุดเครื่องหนึ่งในประวัติศาสตร์โลก
1. จุดเริ่มต้นของเครื่องดนตรีสาย
ก่อนจะมีกีต้าร์ในรูปแบบที่เรารู้จัก เครื่องดนตรีที่มีสายและบอดี้ไม้ถูกพัฒนาขึ้นจากวัฒนธรรมโบราณหลายแห่งทั่วโลก โดยเฉพาะใน:
-
อียิปต์
-
เมโสโปเตเมีย
-
กรีก
-
อินเดีย
-
และจีน
เครื่องดนตรีสายเหล่านี้มีลักษณะพื้นฐานร่วมกันคือ “สาย” ที่ขึงบนโครงไม้ และสามารถดีดเพื่อให้เกิดเสียง ตัวอย่างเช่น:
-
ลิวท์ (Lute) จากอาหรับ
-
พิณ (Lyre) จากกรีก
-
ซิตารา (Sitar) จากอินเดีย
แม้จะยังไม่ใช่กีต้าร์โดยตรง แต่ทั้งหมดนี้วางรากฐานให้เกิด “แนวคิดเรื่องการทำให้สายสั่นเพื่อสร้างเสียง” ซึ่งต่อมาได้นำไปสู่การพัฒนากีต้าร์
2. ลิวท์: บรรพบุรุษของกีต้าร์
ลิวท์ (Lute) จากโลกอิสลาม
ช่วงศตวรรษที่ 8–13 เครื่องดนตรีชนิดหนึ่งเริ่มมีบทบาทสำคัญในโลกตะวันตก มันคือ “ลิวท์” (Lute) ซึ่งมีสาย 4-5 เส้น บอดี้ไม้กลม และคอกีบยาว เป็นเครื่องดนตรีหลักในโลกมุสลิม โดยเฉพาะแคว้นอันดาลูเซียของสเปน
เมื่อจักรวรรดิมุสลิมเริ่มขยายอิทธิพลไปยุโรปตอนใต้ ลิวท์ก็ถูกนำเข้าสู่โลกตะวันตก และได้รับความนิยมอย่างมากในยุคเรเนซองส์ จนถูกขนานนามว่าเป็นเครื่องดนตรีของขุนนาง
ลิวท์คือจุดเปลี่ยนสำคัญ ที่นำแนวคิดเรื่อง “สาย”, “เฟรต”, และ “การดีด” เข้ามาสู่ยุโรปอย่างจริงจัง
3. วิวัฒนาการของ “กีต้าร์ยุคกลาง”
จากลิวท์ สู่เครื่องดนตรีที่เริ่มมีลักษณะเหมือนกีต้าร์ ได้แก่:
-
Guitarra Latina (ยุโรปตะวันตก): ลักษณะคอยาว ทรงแบน
-
Vihuela (สเปน): บอดี้คล้ายกีต้าร์ มี 6 คอร์สสาย (คอร์ส = ชุดสายคู่)
-
Baroque Guitar (ยุคบาโรก): ใช้สายเอ็น บอดี้เล็ก มีรูตรงกลาง
ช่วงศตวรรษที่ 15–18 เครื่องดนตรีเหล่านี้เริ่มพัฒนาใกล้เคียงกับกีต้าร์มากขึ้น ทั้งในด้านโครงสร้าง และจำนวนสายที่ใช้
4. กีต้าร์คลาสสิก: รากฐานของกีต้าร์สมัยใหม่
Antonio de Torres: บิดาแห่งกีต้าร์สเปน
ในศตวรรษที่ 19 เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่เมื่อช่างทำกีต้าร์ชาวสเปนชื่อ Antonio de Torres Jurado ได้พัฒนา “กีต้าร์คลาสสิก” ขึ้นมา
ลักษณะสำคัญของกีต้าร์คลาสสิก:
-
ใช้สายไนลอน (เดิมใช้สายเอ็น)
-
บอดี้ไม้กลมกลาง มีรูซาวด์โฮล
-
คอยาว มีเฟรตประมาณ 19 ช่อง
-
ใช้เล่นด้วยนิ้วมือ (ไม่ใช้ปิ๊ก)
กีต้าร์คลาสสิกของ Torres กลายเป็นแม่แบบที่นำไปพัฒนากีต้าร์โปร่ง และกีต้าร์ไฟฟ้าในภายหลัง
5. กีต้าร์อะคูสติก: เสียงของยุคใหม่
ช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ประเทศอเมริกาเริ่มมีบทบาทในการพัฒนาเครื่องดนตรีอย่างมาก โดยเฉพาะบริษัท Martin & Co. ที่พัฒนากีต้าร์ทรง “Dreadnought” ขึ้นมา
คุณสมบัติกีต้าร์อะคูสติกแบบใหม่:
-
ใช้สายโลหะ (steel strings)
-
เสียงดัง ชัด เหมาะกับการเล่นร้องนำ
-
มีขนาดใหญ่ ให้เสียงเบสและโทนเสียงหลากหลาย
กีต้าร์อะคูสติกกลายเป็นหัวใจของดนตรีโฟล์ก, คันทรี, ร็อกแอนด์โรล และบลูส์
6. กีต้าร์ไฟฟ้า: จุดเริ่มของการเปลี่ยนโลกดนตรี
พลังแห่งไฟฟ้า
ในยุค 1930s–1950s มีนักประดิษฐ์และนักดนตรีจำนวนมากพยายามหาวิธี “ขยายเสียง” ของกีต้าร์เพื่อให้เล่นในวงใหญ่ได้
หนึ่งในผู้บุกเบิกสำคัญคือ Les Paul และบริษัท Fender ที่พัฒนากีต้าร์ไฟฟ้ารุ่นแรกๆ เช่น:
-
Fender Telecaster (1950)
-
Gibson Les Paul (1952)
-
Fender Stratocaster (1954)
กีต้าร์ไฟฟ้ามีจุดเด่นคือ:
-
ใช้ pickup รับแรงสั่นจากสาย
-
ขยายเสียงผ่านแอมป์
-
สร้างเอฟเฟกต์ต่าง ๆ ได้ (distortion, reverb, chorus)
กีต้าร์ไฟฟ้าจุดประกายวัฒนธรรมร็อกแอนด์โรล ฮาร์ดร็อก เมทัล แจ๊ส และอีกมากมาย
7. วัฒนธรรมกีต้าร์กับศิลปินระดับโลก
กีต้าร์กลายเป็นสัญลักษณ์ของเสรีภาพ การแสดงออก และการเปลี่ยนแปลงทางสังคม โดยเฉพาะในยุคหลังสงครามโลก
ศิลปินผู้เปลี่ยนโลกด้วยกีต้าร์:
-
Jimi Hendrix: นิยามคำว่า “เทพกีต้าร์”
-
Eric Clapton: บิดาแห่งบลูส์ร็อก
-
B.B. King: เจ้าพ่อแห่งโซล
-
Andrés Segovia: ผู้ยกระดับกีต้าร์คลาสสิกให้เข้าสู่เวทีคอนเสิร์ต
-
John Mayer, Steve Vai, Joe Satriani: นักกีต้าร์ร่วมสมัยที่ผสานเทคนิคและอารมณ์อย่างกลมกล่อม
กีต้าร์ไม่ใช่แค่เครื่องดนตรี — แต่มันคือเสียงของยุคสมัย และหัวใจของการปฏิวัติดนตรี
8. กีต้าร์ในประเทศไทย
กีต้าร์เข้ามาในประเทศไทยในช่วงต้นรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะจากอิทธิพลดนตรีตะวันตก ผ่านทั้งทหารอเมริกันในยุคสงครามเวียดนาม และการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม
วงการเพลงไทยที่ใช้กีต้าร์โดดเด่น เช่น:
-
วงสตริงยุค 80–90 เช่น วงไมโคร, คาราบาว, อัสนี-วสันต์
-
ศิลปินอินดี้รุ่นใหม่ เช่น Polycat, Three Man Down, Tilly Birds
กีต้าร์กลายเป็นเครื่องดนตรีประจำบ้านของวัยรุ่นไทยหลายล้านคน จนถึงทุกวันนี้
9. ทำไมกีต้าร์ถึงยังเป็นที่รัก
-
พกพาง่าย: เล่นที่ไหนก็ได้
-
เล่นคนเดียวก็เพราะ: ไม่ต้องมีวงก็เพียงพอ
-
เหมาะทั้งเด็กและผู้ใหญ่: เริ่มเมื่อไหร่ก็ไม่สาย
-
ราคาจับต้องได้: มือใหม่ก็เข้าถึงได้
-
เป็นเครื่องดนตรีแห่งอารมณ์: ดีดไม่กี่คอร์ดก็สะเทือนใจ
กีต้าร์มีเสน่ห์ทั้งในความเรียบง่าย และความลึกซึ้ง
10. บทสรุป: เสียงของสายที่ไม่เคยเงียบ
จากลิวท์ในอาณาจักรโบราณ
ผ่านการปฏิวัติด้วยไฟฟ้า
มาสู่มือของเด็กมัธยมในห้องซ้อมทุกวันนี้
เสียงของกีต้าร์ยังคงเดินทาง และไม่เคยเงียบไป
ไม่ว่าจะเป็นเพลงรัก เพลงเศร้า เพลงร็อก หรือเพลงบรรเลง
ทุกเสียงของกีต้าร์ คือเสียงของจิตใจมนุษย์ที่กำลังพยายาม “สื่อสาร” บางอย่างที่คำพูดทำไม่ได้